Doelgroepen Extra ondersteuning Onderwijs

Hoogbegaafde studenten

Gepubliceerd:

21 november 2024

Leestijd:

3 minuten

Wist je dat:

Ook op het mbo (hoog)begaafde studenten rondlopen?
Leerplicht Doorstroompunt Midden-Brabant na caseload onderzoek heeft vastgesteld dat meer dan 1 op de 3 van de thuiszitters hoogbegaafd is?

Hoogbegaafden op het mbo? Dat zal toch wel niet?

Ja, ook op het mbo lopen (hoog)begaafde of (zeer) makkelijk lerende studenten rond. Dit zijn studenten die praktisch zijn ingesteld en graag met hun handen werken. Maar dit zijn ook studenten die afkomstig zijn uit andere onderwijsniveaus. Zij hebben bijvoorbeeld een schoolcarrière achter de rug als vwo – havo – vmbo of vavo, maar ook universiteit – hbo – mbo.

Waarom uitvallen?

Wanneer de capaciteiten van (zeer) makkelijk lerenden niet worden opgemerkt of zij geen aangepast onderwijs krijgen, ervaren zij in het onderwijs problemen. Een belangrijke oorzaak hiervoor is, dat de leerstof vaak onvoldoende aansluit op hun capaciteiten of interesses. Hierdoor leren zij niet te leren, waardoor zij in hun verdere onderwijscarrière in de problemen kunnen komen. Je kunt ze dan ook lang niet altijd herkennen aan de hoge cijfers. Vaak hebben zij juist veel moeite met toetsvragen en in het bijzonder met meerkeuzevragen. Dit komt bijvoorbeeld, omdat zij meer antwoorden als goed kunnen beredeneren of juist geen enkel antwoord. Vaak lezen zij heel precies, zoeken zij meer achter de vraag dan de bedoeling is of willen zij de vraag diepgaander beantwoorden dan nodig is.

Een bijkomstig probleem voor zeer makkelijk lerenden is, dat zij vaak aansluiting missen met hun sociale omgeving. Dit komt bijvoorbeeld, omdat zij een andere soort humor en andere interesses hebben dan hun klas- of studiegenoten. Hierdoor kunnen zij zich ‘anders dan anderen’ en eenzaam voelen. Maar ook worden zij nogal eens gepest vanwege hun ‘anders-zijn’.

Gevolg van dit al kan zijn dat zij zich terugtrekken òf juist heel druk en clownesk gedrag gaan vertonen. Hierdoor worden zij relatief vaak ten onrechte gediagnosticeerd als een leerling of student met ass (autisme), adhd of odd.

Stress

Al op jonge leeftijd komen sociale, emotionele en psychische problemen veel voor onder zeer makkelijk lerenden. Dit uit zich bijvoorbeeld in stress, slaapproblemen, faalangst en depressieve gevoelens. Chronische stress beschadigt essentiële delen van de hersenen die van belang zijn voor onder meer het leren, de aandacht vasthouden, emotieregulatie en impulsief gedrag en het executief functioneren. Emotionele stress is weer een belangrijke oorzaak voor (chronische) slapeloosheid. Gevolg hiervan is dat de cognitieve verwerking van het geleerde en het sociale en emotionele functioneren worden gehinderd.

Hoe herkennen?

Je kunt aan het uiterlijk van een student niet zien of deze hoogbegaafd is, maar de volgende kenmerken komen vaker bij hen voor dan bij hun leeftijdgenoten.

Bijzondere (lange) schoolcarrière achter de rug;
Onzekerheid, faalangst, stress;
Perfectionisme;
Diepgaand nadenken;
Sterke behoefte aan autonomie;
Kritische instelling;
Kan wisselend presteren bij de uitvoering van taken;
Meer omgaan met docenten of ouderen dan met leeftijdgenoten;
Op eigen, creatieve wijze kijken naar de omgeving of een probleem;
Groot rechtvaardigheidsgevoel;
Moeilijker taalgebruik;
Andere humor;
Gevoelig voor zintuiglijke prikkels in de omgeving zoals bijvoorbeeld geluiden, beelden (hoog sensitief);
Kan andermans stemming goed aanvoelen (gevoelig).

Hoe begeleiden?

Denk ‘out-of-the-box’;
Stimuleer nieuwsgierigheid en creativiteit;
Besteed aandacht aan verschillende leer-/werkstrategieën;
Help de student denken vanuit een levensloopperspectief, zodat het belang van het halen van het diploma niet de boventoon voert (stip op de horizon);
Gebruik bij de begeleiding de coachende benadering;
Besteed aandacht aan de sociale en emotionele ontwikkeling;
Help de student bij het vinden van gelijkgestemden;
Help de student te reflecteren;
Besef dat taal heel letterlijk genomen kan worden.

Deze informatie is afkomstig uit het boek Alle leerlingen bij de les. Voorkom vastlopen van moeilijk en makkelijk lerenden van dr. Willy de Heer (2021), Lannoo Campus, https://www.zeermakkelijk.nl

Voor tips: